در زبان انگلیسی از عبارت Physical Therapy استفاده میشود که ترجمه آن درمان فیزیکی یا جسمانی می شود.
زمانی که آسیب دیدگی یا بیماری شما منجر به درد، نقص جسمانی یا محدودیت حرکتی شود، میتوانید از تخصص و کمک فیزیوتراپ بهره بگیرید. محدودیت سنیای برای استفاده از خدمات ندارد، اما فیزیوتراپهایی هستند که بهطور تخصصی بر روی جمعیت مشخصی از افراد کار میکنند: مثلا کودکان، سالمندان، ورزشکاران و… . صرف نظر از اینکه چند سال داشته باشید، زمانی که از لحاظ حرکتی دچار اختلال میشوید، میتوانید در جلسات درمانی فیزیوتراپی شرکت کنید؛ در این جلسات وضعیت بدنتان ارزیابی و بر اساس نتایج حاصل از آن، روش و تکنیک درمانی مناسب انتخاب خواهد شد تا بهکمک آن کارکرد بدنتان از لحاظ حرکتی بهبود پیدا کند.
اختلالات رایجی وجود دارند که فیزیوتراپها قادر به ارزیابی و درمانشان هستند:
سکته مغزی، شکستگی، آسیبدیدگی ستون فقرات، سندرم تونل مچ دست (یا کارپال، نوعی اختلال وابسته به اعصاب دست است که در نتیجه آن در انگشتان دست اختلالات حسی و حرکتی به وجود میآید)، آسیبدیدگی در فعالیتهای ورزشی، قطع عضو و آرتروز و موارد دیگر.
بهطور کلی می توان گفت: زمانی به فیزیو تراپی نیاز پیدا خواهید کرد که بیماری یا اختلالتان منجر به محدود شدن وضعیت حرکتی بدنتان شود.
یکی دیگر از وظیفه فیزیوتراپها، پیشگیری از به وجود آمدن محدودیتهای حرکتی است. این فعالیتها بیشتر به ورزشکاران مربوط میشود و طرز کار آنها معمولا به این صورت است که شیوه حرکت ورزشکار، تجزیهوتحلیل و بر اساس آن، استراتژیهای حرکتیای در اختیارش قرار میگیرد تا در حد امکان حرکات سالمی داشته باشد و دچار آسیبدیدگی نشود.
خدمات درمانی فیزیوتراپی در چه مکانهایی ارائه میشود؟
بهطور کلی می توان گفت، هرجا که افراد با محدودیتهای حرکتی وجود داشته باشند، فیزیوتراپها هم در آن وجود دارد.
از جمله این مکانها میتوان به:
بیمارستان، خانههای پرستاری، کلینیکهای درمان سرپایی، محل تمرین و فعالیت تیمهای ورزشی، مدارس (بسیاری از کشورهای قوانین دارند مبنی بر اینکه دانشآموزان خدمات درمانی اینچنینی را حتما باید در مکانی آشنا و در کنار دوستانشان دریافت کنند)، خانه (در صورتی که بهخاطر آسیبدیدگی یا بیماری نتوانید از خانه بیرون بروید) و مراکز توانبخشی قلبی-عروقی.
برای درک بهتر این موضوع که فیزیوتراپی چیست، لازم است اطلاعاتی داشته باشیم، مثلا:
- مرحله آمادهسازی برای استفاده از خدمات درمانی فیزیوتراپی
اطلاع از این که پیش از شرکت در جلسات درمانی فیزیوتراپی چه چیزهایی را باید مد نظر قرار دهید تا به نتیجه مطلوب برسید،پیدا کردن فیزیوتراپی که درباره اختلال یا بیماری شما تخصص داشته باشد.
- انجام ارزیابی بهوسیله فیزیوتراپ
فیزیوتراپ در این مرحله با استفاده از اندازهگیریها و آزمایشهای دقیق، اطلاعات مورد نیاز درباره بیماری یا آسیبدیدگی را گردآوری میکند. از جمله:
توانایی عمومی بدن، محدوده حرکت، انعطافپذیری، تعادل، حرکت مفاصل، کارکرد عصبشناختی، درد، کارکرد قلب و عروق، کارکرد ریه و وضعیت کلی بدن از لحاظ حرکتی.
- در جلسات درمانی فیزیوتراپی چه میگذرد؟
فیزیوتراپ با استفاده از تکنیک های درمانی به کاهش درد و خشکی بدن و بهبود توانایی و وضعیت حرکتی آن کمک میکند. حرارت، یخ، امواج فراصوت و محرکهای الکتریکی، تکنیک های دستی از جمله مواردی هستند که فیزیوتراپ از آنها استفاده میکند.
فیزیوتراپها معمولا ورزش های درمانیای هم تجویز میکنند که بیمار میتواند با استفاده از آنها محدوده حرکتی، توانایی و کارکرد بدنش از لحاظ حرکتی را بهبود بدهد.
معرفی تکنیکها و روشهای درمانی اصلی در فیزیوتراپی
- ورزشدرمانی
ورزش به هر فشار جسمانی کنترلشدهای که به بدن وارد و با استفاده از آن میتوانیم باعث بهبود توانایی، محدوده حرکتی یا انعطافپذیری بدن بشویم. ورزش کردن دو حالت دارد: غیرفعال و فعال.
ورزش غیرفعال زمانی است که فشار، از سوی شخص دیگری، مثلا فیزیوتراپ، به بدن وارد میشود.
ورزش فعال را خودِ فرد انجام میدهد. مثلا راه رفتن روی تردمیل نوعی ورزش فعال است.
- امواج فراصوت
با استفاده از امواج فراصوت میتوان به لایههای عمیقتری از بدن نفوذ پیدا کرد و با استفاده از حرارت حاصل از این امواج بسیاری از اختلالات عضلانی-اسکلتی نظیر رگبهرگ شدن، کشیدگی عضلات و التهاب تاندون را درمان کرد، که فیزیوتراپ این کار را با دستگاه مخصوصی انجام می دهد.
- محرک الکتریکی و تِنس
گاهی اوقات از محرک الکتریکی و تِنس، (کلمه اختصاری است برای محرک الکتریکی عصب-عضلانی ) به منظور کاهش درد اطراف بافت آسیبدیده استفاده میشود. نوع دیگری از محرک الکتریکی هم وجود دارد که برای منقبض کردن عضلات به کار گرفته میشود و با استفاده از آن، میتوان کاری کرد تا ماهیچههای آسیبدیده بتوانند دوباره کارایی قبل از آسیبدیدگی را به دست بیاورند.
- درمان با استفاده از کشش بدن
روش درمانی کشش بدن برای کسانی کاربرد دارد که در ناحیه پایینی کمر یا گردن احساس درد میکنند و به طور کلی باعث بهبود وضعیت حرکتی در ستون فقرات میشود.
- متحرکسازی مفاصل
این روش درمانی مربوط به زمانی است که فیزیوتراپ، مفاصل بدن را بهشکل غیرفعال در جهتهای مشخصی به حرکت درمیآورد،که این روش باعث کاهش درد و بهبود وضعیت حرکتی میشود.
- ماساژ
ماساژ به معنای استفاده از دستها برای ورز دادن بافتهای آسیب دیده بدن، بهمنظور کاهش درد، افزایش گردش خون و کاهش گرفتگی عضلات است.
- حرارت درمانی
میتوان در نقاط آسیبدیده بدن از حرارت مرطوب، یا کیسههای داغ استفاده کرد. حرارتی که در معرض این قسمتها قرار میگیرد باعث رسیدن خون به بافتهای آسیبدیده میشود، گرفتگی عضلات را کاهش میدهد و درد را کمتر میکند.
- یخ درمانی
قرار دادن کیسههای حاوی یخ برای کاهش درد و کنترل التهاب در نقاط آسیبدیده است.
- لیزردرمانی یا نوردرمانی
در این روش درمانی از نوری با طول موج مشخص استفاده میشود و به این وسیله میتوان به بهبود بافتهای آسیبدیده سرعت بخشید. نوردرمانی کاملا بیدرد است و معمولا بین یک تا سه دقیقه طول میکشد.
از این روش درمانی برای کاهش درد مزمن، التهاب و بهبود زخم استفاده می شود.
- استفاده از نواردرمانی کششی
بیشتر فیزیوتراپها نواردرمانی کششی را بهمنظور افزایش اثربخشی برنامه توانبخشی مورد استفاده قرار میدهند. این نوارها از نوعی پارچه انعطافپذیر درست میشوند و زمانی که روی بدن از آنها استفاده میشود، همراه با حرکات آن کش میآیند. نوار درمانی کششی کاربردهای مختلفی دارد: از آن جمله به منقبض کردن عضلات، کاهش گرفتگی عضلات، کنترل کبودیها و ورمها و کاهش درد می توان اشاره کرد
- استفاده از جکوزی
استفاده درمانی از جکوزی نوعی آبدرمانی (یا هیدروتراپی) به شمار میرود و از مزایای آن: بهبود گردش خون، پاکیزه نگه داشتن زخمها و کنترل التهابات می باشد. آب مورد استفاده در این روش درمانی بسته به نیاز میتواند سرد یا گرم باشد.